​Bir 'kölelik' hikayesi: Abraham Lincoln

İnsanlığın büyük sorunlarından biri haline gelen 'kölelik' Amerika'da yaklaşık 155 yıl önce kaldırıldı. Köleliği kaldıran isim ise, ABD'nin 16'ncı başkanı Abraham Lincoln. Bugün, bilinmeyen yönleriyle Lincoln'ün hayatını ele alıyoruz.

Kübra Türk

Kölelik, Orta Çağ’ın bitimine değin, Batı toplumunun ekonomik anlamda yükselmesiyle birlikte 'bir insanın bir diğer insanın 'malı veya mülkü' haline gelmesi. Geçmiş yüzyıllarda köle olarak çalışan insanları bir arada gösteren bir fotoğraf...

Kölelik... İnsanlığın yüzyıllar boyu mücadele ettiği, defalarca tökezlediği insanlıkdışı bir mesele. Afrikalıların zorla getirildiği batı ülkelerinde hayvanat bahçelerinde elleri zincirli sergilenmesinden, rengi siyah olduğu için sadece hizmetçilik yapmaya layık görülmelerinden ve emeklerinin sömürülmesine kadar pek çok çirkinliğe maruz kaldılar. 'Köleliği' en çok yaygın olduğu toplumlardan biri olan Amerika toplumunda yasaklayan ve bu hamlesiyle tarihte önemli bir yere sahip olan Abraham Lincoln var bugün dosyamızda.
1860'lı yıllar... Virginia. Tabloda, bir köle pazarını tasvir ediliyor.

1809'da dünyaya gelen Abraham Lincoln, sıradışı bir ABD başkanı. Cumhuriyetçi partinin ilk başkanı olan Lincoln, ABD iç savaşında, ABD konfedere devletlerine karşı büyük bir mücadele verdi. Tarihe, 'ABD'de köleliği bitiren adam' olarak geçti.
Lincoln, suikast sonucu ölen ilk ABD başkanı.

Burası, sınır bölgesinde yer alıyor. Lincoln'ün ailesi Kentucky'de yaşıyordu. Kendi ürünleriyle geçinen yoksul bir ailesi vardı. Lincoln'ün hayata başladığı yer ise bir hayli ilginç; kereste deposu.

Köleliğe karşı duruşu
Lincoln'ün çocukluk yılları büyük oranda babası tarafından görevlendirildiği saban başında ya da ormanda ağaç keserek geçiriyordu. Babasının zaman zaman komşularını ırgat olarak kiralamasının, onun köleliğe karşı net tavrını ortaya koymasına temel oluşturduğu söylenir.

Linconl'ün siyasi hayatı henüz 23 yaşındayken 1832 yılında başladı. O yıllarda 'bağımsızlık savaşı'nı savunan Whig Parti üyeliğine seçildi.

Köleliğe karşı olduğunu ilk defa 1837 yılında açıkladı.

1847 yılında Temsilciler Meclisi'ne girdi. O dönemde çok büyük etkisi ve nüfuzu olmayan Lincoln'ün eski ABD Başkanı James K. Polk'a kölelik ve Meksika savaşı üzerinden eleştirileri dikkatleri üstünde toplamasını sağladı.

Lincoln kendini eğitimde 'yetersiz' görüyordu. Senato'ya başvurduğunda kendisiyle ilgili eğitim bilgilerine cevabı 'yetersiz' olarak verdi. Abraham Lincoln, eğitim konusunda kendisini bu şekilde gördüğü için şöyle tanımlıyordu:

Ben Abraham Lincoln. Siyasetim, yaşlı bir kadının dansı gibi kısa ve basittir.
Lincoln için dönüm noktası sayılabilecek adımlardan birisi de 1848'de savaş karşıtı yaptığı bir konuşma.

Bir sonraki yıl, seçimi kazanan Taylor yönetimi Lincoln'ü merkezden uzaklaştırarak ona başka bir görev verdi. Lincoln ise bu durumu kabul etmek istemedi ve siyaseti bırakma kararı aldı. O yıllar, Lincoln'ün hukuk alanında kendisini ispatlamasına olanak sağladı.
5 binden fazla davada avukatlık yapan Abraham Lincoln, hukuk alanında da dikkatleri üstünde topladı. Az rastlanır taktikler kullanan Lincoln, avukatlık ettiği bir davada çiftçinin yalanlarını 'almanak'la ortaya çıkardı.

Lincoln'ü yeniden siyasete dönmesine sebep olan şey Kansas-Nebraska Anlaşması oldu. Bu anlaşma, köleliğin yayılımını engellemeyi içeriyordu.

Lincoln'la ilgili önemli çalışmalar yapan James Mcpherson onu şöyle anlatıyor:
"Zafer kazandığı dönemde katledilmiş olması, savaş zamanındaki başarısızlıklarını unutturdu. Onu 'aziz' mertebesine yükseltti"

1856 yılında daha önce birlikte hareket ettiği siyasilerle birlikte "Cumhuriyetçi" partinin kurulum aşamasında yer aldı. İki yıl sonra senato için adaylığını koyan Lincoln seçimi kazanamasa da söylemleriyle öne çıkan isimlerden biri haline geldi.

Abraham Lincoln, 6 Kasım 1860'ta sürpriz bir zaferle, 16. ABD Başkanı seçildi. Ona verilen desteğin tümü, köleliğin kaldırıldığı Kuzey eyaletlerinden gelmişti.

Güney eyaletlerinde ise pusulalara onun adı bile konmamıştı. İşte bunlar iç savaşı başlatan ilk adımlar oldu.

'Kuzey'li Lincoln'ün başkan seçilmesi Güney'in menfaatlerine ters düştü. Güney Karolina, Missisippi, Florida, Alabama, Georgia, Lousiana ve Teksas, ABD'den ayrılarak Amerika Konfedere Devletleri'ni kurdu.

Lincoln'ün başkan olarak Washington'a gelmesinin hemen ardından Amerikan İç Savaşı ya da bir diğer adıyla Kuzey-Güney savaşı patlak verdi.

ABD iç savaşının devam ettiği 1862 yılında Abraham Lincoln, 12 yaşındaki oğlunu kaybetti.
1862 yılında Lincoln konfederasyon üyelerine çağrı yaparak, eğer birliğe dönmezlerse köleliği kaldırmayı içeren 'Özgürlük Bildirgesi'ni ilan edeceğini açıkladı. Konfederasyon üyeleri bu çağrıyı dikkate almayınca Lincoln vaadini yerine getirdi ve köleliği kaldırdı. 1863 yılında birliğin orduları konfederasyon üyelerine karşı savaşta galip gelince iç savaş sonlanmış oldu.

Özgürlük Bildirgesi (İngilizce: Emancipation Proclamation), Amerikan İç Savaşı sırasında Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Abraham Lincoln'un savaş yetkileri kapsamında verdiği bir başkanlık emridir. Bildirge, ülkedeki 4 milyon kölenin 3.1 milyonunu özgür ilan etti. Bunların 50.000'i derhal serbest bırakılırken, geri kalan kısmı Birlik ordusu ilerleme katettikçe azat edildi. 22 Eylül 1862'de Lincoln, 1 Ocak 1863 tarihine kadar Birlik kontrolüne dönmeyen Amerika Konfedere Devletleri'nin herhangi bir eyaletinde bulunan tüm kölelerin özgür olduğuna dair resmî talimat vereceğini açıkladı. Konfederasyon kontrolü altında olan ve geçerli olduğu yerleri sıralayan asıl bildirge 1 Ocak 1863 tarihinde imzalandı ve yayınladı.

1863'te köleliğin kaldırılması için gerekenleri yayınladı. 'Serbest bırakma beyannamesi'. Haziran 1863'te kölelik resmen kalktı.

1865 yılında ikinci kez ABD seçimlerini kazanan Lincoln, göreve seçilmesinden birkaç ay sonra suikast sonucu öldürüldü.

15 Nisan 1865 yılında öldü. En iyi ABD başkanlarından biri olarak kabul ediliyor.
İkinci kez başkan seçildikten sonra bir komedi tiyatrosu izlemek için tiyatroya gitti.
Oyun başladıktan 2 saat sonra aktör ve konfederasyon sempatizanı olan suikastçı John Wilkes Booth tabancayla Başkan Lincoln'ü başının arkasından vurdu. Lincoln, ertesi gün hayatını kaybetti.

Abraham Lincoln'ün hayatının özeti:
Yoksul bir ailede dünyaya geldi.
Anne babası okuma yazma bilmezdi.
10 yaşında annesini kaybetti.
21 yaşında işini kaybetti. Bocalama dönemi başladı.
25 yaşında dört çocuğundan üçü vefat etti.
27 yaşında ruhsal bunalıma girdi.
34 yaşında kongre seçimlerini kaybetti.
36 yaşında kongre seçimlerini yine kaybetti.
38 yaşında eyalet seçimini kaybetti.
45 yaşında senato seçimlerini kaybetti.
47 yaşında başkanlık seçimlerini kaybetti.
49 yaşında tekrar senato seçimlerini kaybetti.
52 yaşında sürpriz bir şekilde ABD başkanı seçildi.

Washington'da büyük bir Lincoln anıtı var. Lincoln ABD'nin en önemli simgelerinden birisi.
ABD'de ırkçı söylemleriyle öne çıkan Donald Trump'ın seçimleri kazanması, ülkede eski akımları yeniden gün yüzüne çıkardı.

Geçtiğimiz Ağustos ayında, ABD'nin Virginia eyaletine bağlı Charlottesville şehrinde ırkçılar ve karşıtları arasındaki gösterilere yönelik tartışmalar devam ederken, Washington'daki ünlü Lincoln Heykeli ırkçıların boyalı saldırısının hedefi oldu.

Kaynak: YeniŞafak
Yayımlanma Tarihi: 8 Kasım 2017 Çarşamba