‘GEÇiCi iŞ’TE SON DURUM NE?
Dünyada istihdamın artırılması konusunda bir çözüm yolu olarak görülen özel istihdam bürolarına Türkiye’de de geçici iş ilişkisi kurma yetkisi verildi. Son 1 yıllık işleyişe bir göz attık...
Cem Kılıç
İş Kanunu’nun içinde daha önceden de yer alan geçici iş ilişkisi son bir yıldır farklı bir uygulamaya kavuşmuş durumda. Özel istihdam bürolarına geçici iş ilişkisi kurma yetkisi verildi.
Özellikle istihdamın artırılmasında tüm dünyada bir çözüm yolu olarak görülen özel istihdam büroları, iş bulmaya aracılıktan işveren konumuna geldiler. İlişkinin kurulmasına getirilen sınırlamalarla ve denetimlerle çalışanların korunması sağlanırken, bu yolla istihdamın da artırılması amaçlandı.
Geçici iş ilişkisi, Türkiye İş Kurumu’nca izin verilen özel istihdam bürosu ile bir işverenin geçici iş ilişkisi kurmaya yönelik imzaladıkları sözleşme ile kuruluyor.
‘Büro’ işveren...
Geçici iş ilişkisinde işveren özel istihdam bürosudur. İşçi ile iş sözleşmesi imzalayan taraf özel istihdam bürosu olup işçi iş görme borcunu yerine getirmek üzere geçici süreyle başka bir işverenin işyerinde görevlendirilmektedir.
Geçici iş ilişkisi kapsamında özel istihdam bürosu ile geçici işçi çalıştıran işveren arasında yazılı olarak geçici işçi sağlama sözleşmesi yapılacaktır. Yapılacak bu sözleşmede, sözleşmenin başlangıç ve bitiş tarihi, işin niteliği, özel istihdam bürosunun hizmet bedeli, varsa geçici işçi çalıştıran işverenin ve özel istihdam bürosunun özel yükümlülükleri belirtilmelidir.
Her durumda olmaz
İşverenler, ancak Türkiye İş Kurumu tarafından izin verilen özel istihdam büroları aracılığıyla geçici iş ilişkisi kurabilirler. Bu bürolar aracılığıyla kurulabilecek geçici iş ilişkisinin nedenleri de kanunda sınırlandırılmıştır. Kanunda belirtilen nedenlerin dışında bir nedenle geçici iş ilişkisi kurulursa geçici işveren başından itibaren devredilen işçinin işvereni olarak kabul edilecektir.
Devralan işverenin işyerindeki bazı durumlar geçici iş ilişkisi kurulmasına imkân vermektedir. Bu imkân, kadın işçinin doğum izni ve doğum sonrası kısmi çalışma hakkı kullanımı halinde, erkek işçinin askerlik hizmeti halinde, iş sözleşmesinin askıda kaldığı diğer hallerde, mevsimlik tarım işlerinde, ev hizmetlerinde, işletmenin günlük işlerinden sayılmayan ve aralıklı olarak gördürülen işlerde, iş sağlığı ve güvenliği bakımından acil olan işlerde veya üretimi önemli ölçüde etkileyen zorlayıcı nedenlerin ortaya çıkması halinde, işletmenin ortalama mal ve hizmet üretim kapasitesinin geçici iş ilişkisi kurulmasını gerektirecek ölçüde ve öngörülemeyen şekilde artması halinde, mevsimlik işler hariç dönemsellik arz eden iş artışları halinde doğmaktadır.
Toplu işçi çıkaran 8 ay başvuramıyor
İş Kanunu’nun 29. maddesi kapsamında toplu işçi çıkarılan işyerlerinde 8 ay süresince özel istihdam bürosu aracılığıyla geçici iş ilişkisi kurulamaz.
Kamu kurum ve kuruluşlarında özel istihdam bürosu aracılığıyla geçici iş ilişkisi kurulamaz. Yer altında maden çıkarılan işyerlerinde özel istihdam bürosu aracılığıyla geçici iş ilişkisi kurulamaz. Grev ve lokavtın uygulanması sırasında Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 65. maddesi hükümleri saklı kalmak kaydıyla geçici iş ilişkisiyle işçi çalıştırılamaz. Görüldüğü gibi kanun geçici iş ilişkisinin kurulmasına çok detaylı olarak sınırlamalar getirmiş, çalışanların bu ilişki yoluyla mağdur edilmelerini engellemeye çalışmıştır.
Kanunda geçici işçi çalıştırmanın süresi sınırlandırılmıştır. Doğum izni ve doğum sonrası kısmi çalışma hakkı kullanımı, işçinin askerlik hizmeti ve iş sözleşmesinin askıda kaldığı diğer durumlarda en fazla bu durumların devamı süresince, mevsimlik tarım işlerinde ve ev hizmetlerinde süre sınırı olmaksızın, diğer bütün durumlarda ise en fazla dört ay süreyle kurulabilecektir.
Yapılan geçici iş sözleşmesi, mevsimlik işler ve dönemsellik arz eden iş artışları hariç toplam sekiz ayı geçmemek üzere en fazla iki defa yenilenebilecektir. Bununla birlikte, geçici işçi çalıştıran işveren, belirtilen sürenin sonunda aynı iş için altı ay geçmedikçe yeniden geçici işçi çalıştıramayacaktır.
Eğer ücret ödenmezse...
Geçici işçi çalıştıran işveren, ödenmeyen ücretler mevcut ise bunlar ödenene kadar özel istihdam bürosunun alacağını ödemeyerek, özel istihdam bürosunun alacağından mahsup etmek kaydıyla geçici işçilerin en çok üç aya kadar olan ücretlerini doğrudan işçilerin banka hesabına yatırmalıdır. Ücreti ödenmeyen işçiler ve ödenmeyen ücret, geçici işçi çalıştıran işveren tarafından il müdürlüğüne veya hizmet merkezine ödeme gününden itibaren 15 gün içinde bildirilmelidir.
Özel istihdam bürosu geçici işçilerin ücretinin ödendiğini gösteren belgeleri aylık olarak geçici işçi çalıştıran işverene ibraz etmekle yükümlüdür.
Toplu işçi çıkaran 8 ay başvuramıyor
İş Kanunu’nun 29. maddesi kapsamında toplu işçi çıkarılan işyerlerinde 8 ay süresince özel istihdam bürosu aracılığıyla geçici iş ilişkisi kurulamaz.
Kamu kurum ve kuruluşlarında özel istihdam bürosu aracılığıyla geçici iş ilişkisi kurulamaz. Yer altında maden çıkarılan işyerlerinde özel istihdam bürosu aracılığıyla geçici iş ilişkisi kurulamaz. Grev ve lokavtın uygulanması sırasında Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 65. maddesi hükümleri saklı kalmak kaydıyla geçici iş ilişkisiyle işçi çalıştırılamaz. Görüldüğü gibi kanun geçici iş ilişkisinin kurulmasına çok detaylı olarak sınırlamalar getirmiş, çalışanların bu ilişki yoluyla mağdur edilmelerini engellemeye çalışmıştır.
Kanunda geçici işçi çalıştırmanın süresi sınırlandırılmıştır. Doğum izni ve doğum sonrası kısmi çalışma hakkı kullanımı, işçinin askerlik hizmeti ve iş sözleşmesinin askıda kaldığı diğer durumlarda en fazla bu durumların devamı süresince, mevsimlik tarım işlerinde ve ev hizmetlerinde süre sınırı olmaksızın, diğer bütün durumlarda ise en fazla dört ay süreyle kurulabilecektir.
Yapılan geçici iş sözleşmesi, mevsimlik işler ve dönemsellik arz eden iş artışları hariç toplam sekiz ayı geçmemek üzere en fazla iki defa yenilenebilecektir. Bununla birlikte, geçici işçi çalıştıran işveren, belirtilen sürenin sonunda aynı iş için altı ay geçmedikçe yeniden geçici işçi çalıştıramayacaktır.
Eğer ücret ödenmezse...
Geçici işçi çalıştıran işveren, ödenmeyen ücretler mevcut ise bunlar ödenene kadar özel istihdam bürosunun alacağını ödemeyerek, özel istihdam bürosunun alacağından mahsup etmek kaydıyla geçici işçilerin en çok üç aya kadar olan ücretlerini doğrudan işçilerin banka hesabına yatırmalıdır. Ücreti ödenmeyen işçiler ve ödenmeyen ücret, geçici işçi çalıştıran işveren tarafından il müdürlüğüne veya hizmet merkezine ödeme gününden itibaren 15 gün içinde bildirilmelidir.
Özel istihdam bürosu geçici işçilerin ücretinin ödendiğini gösteren belgeleri aylık olarak geçici işçi çalıştıran işverene ibraz etmekle yükümlüdür.
Kaynak: Milliyet
Yayımlanma Tarihi: 14 Ağustos 2017 Pazartesi
