İş güvencesinde '30 işçi' kriterinin önemi

İşçinin işe devamlılığının sağlanması ve keyfi işten çıkarmaların önlenmesi için 2003 yılında iş güvencesi getirilmişti.

Resul Kurt

Otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır. Yer altı işlerinde çalışan işçilerde kıdem şartı aranmamaktadır. 30 işçi sayısının tespiti zaman zaman işçi-işveren arasında anlaşmazlıklara neden olduğunda ayrıntılarının açıklanmasında büyük bir yarar var.

Buna göre 29 ve daha az işçi çalıştırılan işyerleri iş güvencesine yönelik düzenlemelerden istisna tutulmuştur. Bu yüzden 30 işçi kriteri, çalıştırılan işçi sayısının belirlenmesinde dikkat edilmesi gereken önemli bir ölçü teşkil edecektir.

Otuz işçinin belirlenmesinde, işçinin belirli süreli veya belirsiz süreli veyahut deneme süreli iş sözleşmesiyle çalışmasında bir fark bulunmamaktadır. İş güvencesi hükümlerinden sadece belirsiz iş sözleşmesiyle çalışan işçilerin yararlanması bu durumu değiştirmemektedir. Burada önemli olan, “iş güvencesinden yararlanacak olan işçiler değil; iş güvencesine girecek olan işyerlerinin tespitidir.”

İşyerinde tam veya kısmi süreli çalışanlar ile belirli veya belirsiz süreli sözleşmeyle çalışan işçiler otuz işçi sayısının tespitinde dikkate alınır. Kısmı süreli çalışan işçiler de, diğer şartları (belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalışma, işyerinde 30 işçi istihdam edilmesi ve 6 aylık kıdemli olmak gibi) taşımaları halinde, iş güvencesinden yararlanabilirler
Ayrıca, çağrı üzerine çalışanlar ile mevsimlik sözleşmeyle çalışan işçiler de otuz işçinin belirlenmesinde dikkate alınır.

Yine, hasta ve izin gibi sebeplerden iş sözleşmesi askıda olanlarla işe iade davası açmış ve davası lehine sonuçlanan işçi/işçiler de işverenin feshin geçersiz sayıldığı dönem bakımından 30 işçinin belirlenmesinde sayıya dahil edilmelidir.

Çırakların durumu

İş Kanunu kapsamı dışında kalan ve işçi sıfatını taşımayan çırak, stajyer ve meslek öğrenimi gören öğrenciler, otuz işçinin hesaplanmasında dikkate alınmazlar.

Memur ve sözleşmeli personel

Memurlar, 30 işçilik sayının belirlenmesinde dikkate alınmaz. Sözleşmeli personel de iş sözleşmesiyle çalışmadığından 30 sayısının tespitinde hesaba katılmaz.

Alt işveren işçileri

Asıl-alt işverenlik ilişkisinde asıl işveren ve alt işveren farklı kişilikler olduklarından 30 sayısının belirlenmesinde ayrı ayrı değerlendirilirler. Başka bir ifadeyle, işyerindeki alt işveren işçileri asıl işverenin işyerinde çalışan işçi sayısının belirlenmesinde hesaba katılmadıkları gibi, alt işverenin işçilerinin hesaplanmasında da asıl işverenin işçileri dikkate alınmazlar.. Ancak burada önemle belirtmek gerekir ki, yasal veya benzeri yükümlüklerinden kaçmak için işçilerin bir kısmının muvazaalı olarak alt işveren işçisi olarak gösterilmesi halinde bu işçiler, işçi sayısına dahil edilmelidir.

Geçici iş ilişkisi ile çalıştırılanlar

İşyerinde geçici iş ilişkisi ile çalıştırılanlar, 30 işçi sayının belirlenmesinde hesaba katılmazlar. Geçici işçi sağlayan işverenle iş sözleşmeleri devam eden geçici işçiler, kendi işverenlerindeki işçi sayınını hesaplanmasında dikkate alınırlar. Başka bir ifadeyle, ödünç verilen işçiler kendi işyerlerinde 30 işçinin belirlenmesinde dikkate alınmalıdır.

Tarım işçileri

4857 Sayılı İş Kanunu’nun 4. maddesi, 50’den az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerleri veya işletmelerinde (İşK.m.4/b) İş Kanunu’nun uygulanmayacağını belirtmiştir. Bu bağlamda 50’den az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde veya işletmelerinde iş sözleşmesiyle çalışanlar, İş Kanunu’na tabi değildirler. Bundan dolayı tarımda iş güvencesinden yararlanmada çalışan işçi sınırlaması 30 değil, 51’dir.

Birden fazla işyeri

Aynı işverenin aynı işkolunda birden fazla işyerinin bulunması halinde, işyerinde çalışan işçi sayısı, bu işyerlerinde çalışan toplam işçi sayısına göre belirlenecektir.

30 işçinin hesaplanmasında işverenin aynı işkolundaki tüm işyerlerinde çalışan işçileri esas alınmalıdır.

Kaynak: Star
Yayımlanma Tarihi: 27 Temmuz 2017 Perşembe