İşsizlik parası için mahkeme yolu açık
İşsizlik ödeneği işsiz kalanların can simidi konumunda. Çoğu çalışan işsiz kalınca geçimini işsizlik sigortasından aldığı maaş ile karşılıyor. Fakat her durumda işsizlik ödeneği almak mümkün değil. Belirli şartların oluşması gerekiyor.
Cem Kılıç / Çalışma Yaşamı
İşsizlik ödeneği için en az ne kadar çalışılmalı?
İşsizlik sigortası fonundan 4/a’lılar yani eski adıyla SSK’lılar, 506 sayılı Kanuna tabi olarak kurulan sandıklara tabi çalışan kişiler, işsizlik sigortasına prim ödemek şartıyla kısmi süreli çalışanlar, taksi dolmuş ve şehir içi toplu taşıma araçlarında ay içerisinde 10 günden az çalışanlar ve isteğe bağlı sigortalılar yararlanabilir. Fakat her durumda işsizlik ödeneği almak söz konusu değil. İlgili kişiler işsizlik sigortasına üye olmakla birlikte ancak işten ayrılmadan önceki son üç yıl içerisinde en az 600 gün prim ödemiş ve bu 600 günün son 120 gününü kesintisiz olarak ödemiş olmak şartıyla işsizlik ödeneğine hak kazanırlar. Son üç yıl içerisinde en az 600 gün prim ödememiş ve son 120 günü kesintisiz olmayan kişiler işsizlik ödeneği alamaz. Son 120 gün kesintisiz prim ödemiş olma koşulu için de istisnalar var.
120 günün istisnaları
İşten ayrılmadan önceki son 120 gün kesintisiz olarak prim ödemek şart. Ancak çalışanın her zaman son 120 günü kesintisiz bir şekilde sürdürmesi mümkün olmuyor. Örneğin rapor alan bir çalışanın prim gün sayısı eksik bildirilir. Bu bakımdan işçileri korumak adına İşsizlik Sigortası Kanununun Uygulanmasına İlişkin Tebliğine göre; hastalık, ücretsiz izin/aylıksız izin, disiplin cezası, gözaltına alınma, hükümlülükle sonuçlanmayan tutukluluk hali, kısmi istihdam, grev, lokavt, genel hayatı etkileyen olaylar, ekonomik kriz, doğal afet, fesih tarihinde çalışmamış olma, ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma, kısa çalışma ödeneği alma, yarım çalışma ödeneği alma nedenleriyle hizmet akdi devam etmekle birlikte prim yatırılmaması halinde, prim yatırılmayan bu süreler son 120 gün şartının değerlen-dirilmesinde kesinti sayılmıyor. Dolayısıyla, raporlu olan veya ücretsiz izinli olan işçi son 120 gün kesintisiz prim ödeme şartı bakımından sorun yaşamaz.
İrade dışı işsiz kalınmalı
Kural olarak istifa eden kişi işsizlik ödeneğinden yararlanamaz. Kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalmak gerekmektedir. Fakat bir işçi iş sözleşmesini haklı nedenle sona erdirdiyse işsizlik ödeneğine hak kazanır. İşverenin iş sözleşmesini sona erdirmesindeyse, işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan bir neden öne sürmesi dışında işçi işsizlik sigortasından yararlanabilir. Dolayısıyla, iş sözleşmesinin sona erme nedeni büyük önem taşımaktadır.
İŞKUR’a başvuru yapılmalı
İşsizlik ödeneği almak isteyen kişilerin İŞKUR’a başvuru yapması gerekiyor. İnternet üzerinden de başvuru yapılabiliyor. www.iskur.gov.tr adresinden işsizlik parasına başvurulduktan sonra gerekli kontroller gerçekleştiriliyor. Kişi şartları sağlamışsa kendisine işsizlik ödeneği bağlanıyor.
Mahkeme kararı sonucu belirler
Ne var ki iş sözleşmesinin sona erme şekli işverenin SGK’ya yaptığı işten çıkış bildirimine göre belirlenmekte ve birçok durumda işverenler gerçek nedeni bildirmemekte. Örneğin, işçi işten çıkarken haklı neden sunsa da işveren işten çıkışı normal istifa olarak kodlamakta, işçi İŞKUR’dan ödenek alamamakta. Ya da işten çıkış nedenini kıdem tazminatı ödememek için işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı bir davranışı olarak göstermekte, gerçek neden ise farklı olmakta. Bu tür durumlarda işçinin feshe yönelik dava açması gerekiyor. Eğer dava sonucunda fesih nedeninin işverenin bildirdiğinden farklı olduğu sonucuna ulaşılırsa işsizlik ödeneğinin işçiye ödenmesi gerekiyor. Yargıtay’ın verdiği bir karara göre, işveren ilk etapta haklı fesihle iş akdini sonlandırdığını iddia etmiş, yargılama sonucunda, iş akdinin işveren tarafından haksız olarak feshedildiği saptanmış ve bu kararın kesinleşmesinden itibaren işçinin süresi içerisinde kuruma başvurarak işsizlik ödeneğinden yararlanabileceği hükme bağlanmıştır.
Ne kadar işsizlik ödeneği alınır?
Son üç yıl içerisinde son 120 günü kesintisiz olmak üzere en az 600 gün prim ödeyen işçiler 6 ay işsizlik parası alır. Primi 900 gün olanlar 8 ay, üç yılın tamamında prim ödeyen 10 ay işsizlik parası alır. En uzun yararlanma süresi 10 ay. 10 ayın üzerinde bir yararlanma söz konusu değil. İşsizlik sigortasından alınacak işsizlik parası, kişinin son dört aylık prime esas kazancının yani SGK’ya bildirildiği brüt ücretinin yüzde 40’ıdır. 2018 yılı için bir kişiye verilecek en düşük işsizlik parası 805.5 TL’dir. Asgari ücretten çalışan bir kişi işsiz kaldığında 805.5 TL işsizlik parası alır. İşsizlik parasında üst sınır da var. Kişinin brüt ücreti ne kadar yüksek olursa olsun alabileceği işsizlik parası asgari ücretin yüzde 80’ini geçemez. 2018 için alınabilen en yüksek işsizlik parası 1.611,28 TL’dir.
Kaynak: Milliyet
Yayımlanma Tarihi: 7 Kasım 2018 Çarşamba
